Wątroba jest jednym z najważniejszych organów dla zdrowia człowieka. Pełni istotną rolę w detoksykacji organizmu, jednocześnie będąc silnie narażoną na toksyczne substancje. Marskość wątroby zaś jest poważnym schorzeniem powodującym trwałe uszkodzenie, a w konsekwencji – niewydolność tego narządu. Nieleczona prowadzi do śmierci. Dowiedz się, czym jest marskość wątroby, jak rozpoznać jej pierwsze objawy i jak umiera się na marskość wątroby. Czy da się ją wyleczyć?
Marskość wątroby – czym jest?
Marskość wątroby (z łac. cirrhosis hepatis), inaczej: zwłóknienie wątroby. Jest to poważne schorzenie, polegające na niszczącym strukturę tego narządu włóknieniu miąższu. Hepatocyty, komórki stanowiące podstawowy element strukturalny miąższu wątroby, zaczynają być zastępowane tkanką łączną, a ta zmiana w strukturze wątroby doprowadza do upośledzenia funkcji metabolicznych i negatywnie wpływa na proces odpływu żółci. Jest to nieodwracalne uszkodzenie wątroby, choć da się opóźnić lub zatrzymać to schorzenie.
Zwłóknienie wątroby niesie za sobą poważne konsekwencje dla zdrowia i powoduje inne choroby u człowieka. Do następstw marskości wątroby należą m.in.:
- wybroczyny,
- insulinooporność i cukrzyca typu 2,
- żółtaczka,
- rak wątrobowokomórkowy,
- encefalopatia wątrobowa,
- nadciśnienie wrotne.
Nadciśnienie wrotne spowodowane jest trudnościami w przepływie krwi przez żyłę wrotną wątrobową, co doprowadza do wodobrzusza, żylaków przełyku i żylaków odbytu. Z kolei encefalopatia wątrobowa to stan, w którym wątroba o upośledzonych funkcjach nie usuwa z krwi amoniaku i produktów przemian związków azotowych, a to może wpływać na prawidłową pracę mózgu (objawy tego stanu to zaburzenia koncentracji i pamięci, a także zmiany w rytmie dobowym).
Większość z nieprzyjemnych następstw marskości wątroby, a także jej zwłóknienie samo w sobie może doprowadzić do śmierci. Dlatego tak ważna jest szybka diagnoza tego stanu, gdyż leczenie marskości wątroby, choć nie odwróci złego stanu zdrowia, może zatrzymać postęp tego schorzenia.
Marskość wątroby – przyczyny
Z uwagi na wiele funkcji, jakie sprawuje wątroba, powody występowania zwłóknienia miąższu wątroby są rozmaite. Jedną z najczęstszych przyczyn marskości wątroby jest nadużywanie alkoholu – wydzielane podczas rozkładu alkoholu substancje toksycznie wpływają na organ, obciążając go i uszkadzając. Marskość wątroby jest jedną z najczęstszych przyczyn śmierci osób uzależnionych od alkoholu. Inną częstą przyczyną tego schorzenia jest przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C (wywołane przez wirusy HBV i HCV). Na rozwój marskości wątroby mogą wpłynąć także choroby autoimmunologiczne wątroby (AZW, PBC, PSC), a także choroby metaboliczne.
Marskość wątroby – objawy
Z uwagi na poważne konsekwencje wynikające z postępującego zwłóknienia wątroby, niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie choroby. Niestety, pierwsze objawy marskości wątroby mogą zostać niezauważone lub zignorowane, gdyż część z nich nie kojarzy się w pierwszej kolejności ze złym stanem choroby. Same objawy marskości dzielimy na wczesne oraz późne.
Do wczesnych objawów marskości wątroby zaliczamy:
- przewlekłe zmęczenie,
- brak apetytu,
- nudności,
- spadek masy ciała,
- bóle brzucha, tkliwość,
- pająkowate naczynka krwionośne na skórze powyżej pasa,
- zaczerwienienie dłoni,
- przerost ślinianek przyusznych.
Większość z tych objawów łatwo jest pomylić z ogólnym przemęczeniem organizmu lub ciężko od razu wskazać, gdzie należy szukać przyczyny ich występowania. Warto też dodać, że na wczesnym etapie marskości wątroby część osób nie doświadcza objawów choroby w ogóle. Wówczas nie sposób poddać się żadnej diagnozie, skoro wskazania właściwie nie istnieją, i do rozpoznania choroby dochodzi już niestety bardzo późno, gdy pojawiają się znacznie poważniejsze dolegliwości.
Do późniejszych objawów marskości wątroby zaliczamy:
- świąd skóry,
- zażółcenie białek oczu i skóry,
- zbielenie paznokci,
- zniekształcenie palców i paznokci (tzw. palce pałeczkowate),
- utrata włosów,
- wodobrzusze,
- obrzęki nóg,
- jasne lub czarne i smoliste stolce,
- krwotoki z nosa,
- wymioty krwią,
- ciemny mocz,
- chwiejny chód.
Duża ilość tych objawów to tak naprawdę następstwa innych chorób, które powoduje marskość wątroby. Ich różnorodność wynika z faktu, że wątroba jest odpowiedzialna za naprawdę wiele różnych funkcji i wpływa na wiele procesów zachodzących w organizmie.
Wystąpienie innych chorób wskutek postępującego zwłóknienia wątroby, które powodują wyżej wymienione objawy, to często niestety dość zaawansowany etap marskości. W razie zauważenia któregoś z objawów, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Jak umiera się na marskość wątroby?
Marskość wątroby to niestety bardzo poważne schorzenie zagrażające życiu. Prowadzi do niewydolności narządu, a wśród powikłań wymienia się między innymi krwawienie z przewodu pokarmowego i chorobę nowotworową (rak wątrobowokomórkowy).
Za krwawienie z przewodu pokarmowego w przypadku marskości wątroby odpowiedzialne są żylaki przełyku. Żyły w przełyku pełnią funkcję zastępczej drogi dla dużych ilości krwi odprowadzanej z jamy brzusznej do serca. Wskutek postępującego uszkodzenia miąższu wątroby żyły w przełyku muszą odprowadzać tej krwi coraz więcej, często nie dając przy tym żadnych objawów. W końcu żylaki przełyku pękają, a to prowadzi do znacznej utraty krwi. Gdy zatem wystąpi krwioplucie, należy niezwłocznie wezwać pomoc. Krew wydobywająca się z przewodu pokarmowego może nie tylko spowodować znaczną utratę krwi, ale też może przedostać się do dróg oddechowych i spowodować ryzyko uduszenia się. Jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu chorego.
Marskość wątroby – rokowania
Rokowania w przypadku stwierdzonej marskości wątroby zależą przede wszystkim od jej etapów. W przypadku tej choroby typujemy dwa: wyrównany i skompensowany.
Osoby zmagające się z wyrównaną marskością wątroby z reguły nie wykazują objawów, a stan ten utrzymywać może się przez lata. W tym przypadku średnia długość życia wynosi od około 9 do 12 lat. Skompensowana marskość wątroby to etap bardziej zaawanasowany, podczas którego objawy już występują, a choroba sieje spustoszenie w organizmie. Niestety, w tym przypadku średnia długość życia jest krótsza – do 5 lat.
Marskość wątroby – leczenie
Marskość wątroby dotyczy nawet do 10% populacji, choć jest to często występujące schorzenie, trudno jest tak naprawdę określić liczbę przypadków. Wynika to z tego, że do rozpoznania marskości wątroby najczęściej dochodzi przez przypadek – objawy (o ile w ogóle występują) często są nieoczywiste, a podczas ich badania diagnozowane są inne choroby, na których skupia się leczenie. Samą marskość wątroby rozpoznaje się np. podczas operacji w obrębie jamy brzusznej albo dopiero po śmierci – podczas autopsji. Jest to szczególnie niepokojące, gdyż marskość wątroby zajmuje 11. miejsce najczęstszych przyczyn zgonów na całym świecie.
Niestety nie da się całkowicie wyleczyć marskości wątroby. Rozwój choroby można jedynie spowolnić lub zatrzymać, a samo leczenie zależy od jej stadium. W tym celu przede wszystkim należy zrezygnować z wszelkich nawyków, które w pierwszej kolejności mogły doprowadzić do choroby, m.in. z picia alkoholu. Dobrze będzie zastosować się do odpowiedniej diety, zwłaszcza w przypadku otyłości chorego. Pomoże to w przypadku marskości spowodowanej niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. W późniejszych etapach choroby potrzebne będzie leczenie powikłań marskości, w zależności od ich specyfiki. W zaawansowanym stadium konieczny może okazać się przeszczep wątroby.