Drętwienie kończyn, ból, mrowienie – szczególnie o postępującym charakterze. Brzmi znajomo? Choć w przypadku wystąpienia takich dolegliwości podejrzewa się problem z układem nerwowym, niewiele osób ma świadomość, że mogą one wskazywać na postępującą polineuropatię. Czym jest polineuropatia? Jak leczyć polineuropatią? Jakie są przyczyny powstawania polineuropatii i jaki związek ma z nią alkohol? Co to polineuropatia alkoholowa?
Polineuropatia co to?
Polineuropatia to stan wynikający z uszkodzenia wielu nerwów obwodowych. Jest to zespół objawów klinicznych charakterystycznych dla uszkodzenia nerwów obwodowych, z wyjątkiem ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego).
W efekcie uszkodzenia nerwów obwodowych dochodzi do nieprawidłowego przewodnictwa impulsów przez nasz układ nerwowy – przekłada się to między innymi na zaburzenia czucia czy uczucie drętwienia kończyn. Efekty polineuropatii mają charakter postępujący, a konsekwencje tego stanu są bardzo poważne.
Polineuropatię można podzielić z uwagi na rodzaj uszkodzonych włókien nerwowych:
- polineuropatia czuciowa – w przypadku tej polineuropatii uszkodzenia dotyczą włókien czuciowych,
- polineuropatia ruchowa – w przypadku tej polineuropatii uszkodzenia dotyczą włókien ruchowych,
- polineuropatia autonomiczna – w przypadku tej polineuropatii uszkodzenia dotyczą włókien autonomicznego układu nerwowego,
- polineuropatia mieszana – w przypadku tej polineuropatii uszkodzenia dotyczą włókien czuciowo-ruchowych.
Przyczyny polineuropatii
Z uwagi na mechanizm powstawania polineuropatii, wyróżniamy dwie grupy przyczyn.
- Polineuropatia wrodzona – są to choroby spowodowane mutacją genetyczną. Z uwagi na charakter wrodzony, polineuropatia ta rozpoznawana jest już u dzieci. Może być to pojedyncza choroba, jak i jedynie część złożonego zespołu objawów.
- Polineuropatia nabyta – powstaje na skutek chorób przewlekłych lub nagłych. Może rozwinąć się ze względu na styl życia, przyjmowane leki lub innego rodzaju środki (w tym spożywany alkohol).
Najczęściej występującym rodzajem polineuropatii jest ta nabyta. Za najczęstszą przyczynę polineuropatii nabytej uznaje się cukrzycę – co więcej, nawet 50% diabetyków na świecie może zmagać się z objawami polineuropatii. Duży wpływ na prawdopodobieństwo rozwoju polineuropatii u diabetyków ma czas trwania cukrzycy oraz leczenie, jakiemu poddają się chorzy. Inne choroby chroniczne, które mogą odpowiadać za rozwój polineuropatii nabytej to choroby nowotworowe, choroby wątroby, a także przewlekła choroba nerek.
Często z powstawaniem polineuropatii łączy się też choroba alkoholowa, choć mechanizm odpowiadający za jej rozwój nie jest jednoznaczny. Jednym z prawdopodobnych związków może być wpływ etanolu na neurony, ale typuje się też stres oksydacyjny czy reaktywację mikrogleju rdzenia kręgowego. Stan polineuropatii u alkoholików może być także powiązany z niedożywieniem lub niedoborem witamin. Objawy polineuropatii, które pojawiają się wskutek nadużywania alkoholu, określa się mianem polineuropatii alkoholowej.
Polineuropatia alkoholowa
Polineuropatia alkoholowa jest konsekwencją nadmiernego spożywania alkoholu. Uznaje się ją za jedno z powszechnych powikłań choroby alkoholowej. Długotrwałe nadużywanie substancji alkoholowych prowadzi do toksycznego wpływu alkoholu na układ nerwowy w naszym organizmie. Dochodzi do uszkodzeń powstających w obszarze układu nerwowego wskutek rozpadu osłonek mielinowych w nerwach obwodowych. Do uszkodzeń może dojść także z powodu niedożywienia, na które narażeni są alkoholicy. Brak witamin, zwłaszcza tych z grupy B, a także nadmierne stężenie toksyn w organizmie, doprowadza do licznych uszkodzeń.
Najbardziej druzgocący wpływ wykazuje metabolit alkoholu – aldehyd octowy, będący wynikiem rozkładu etanolu przez enzym trawienny w naszej wątrobie. Aldehyd octowy wyniszcza komórki nerwowe, przyspieszając rozwój pełnoobjawowej polineuropatii alkoholowej.
Statystyki ujawniają, że z polineuropatią alkoholową zmaga się co nawet co trzecia osoba uzależniona od substancji alkoholowych.
Polineuropatia – objawy
Niezależnie od tego, czy polineuropatia jest wrodzona, czy nabyta, a także czy do jej rozwoju przyczynił się alkohol, objawy są podobne:
- parestezje (uczucie mrowienia, drętwienie kończyn, zaburzenia dotyku),
- bóle kończyn,
- nadwrażliwość na bodźce,
- zaburzenia ruchowe,
- zaburzenia fizjologiczne,
- zaburzenia autonomiczne,
- zaniki mięśni.
Objawy te, choć w ogólnym zarysie podobne w każdym przypadku, mogą różnić się w zależności od umiejscowienia oraz rodzaju uszkodzonych nerwów.
Polineuropatia a neuropatia. Neuropatia alkoholowa
Choć określenia te bywają używane zamiennie, nie oznaczają dokładnie tego samego. Warto zwrócić na to uwagę. Neruopatia jest stanem, w którym dochodzi do uszkodzenia przynajmniej jednego nerwu, czego skutkiem bywa utrata czucia, bólu. Może prowadzić to do dysfunkcji motorycznej. Tak jak w przypadku polineuropatii, alkohol również może powodować rozwój neuropatii. Polineuropatia zaś dotyczy jednoczesnego uszkodzenia wielu nerwów obwodowych, a objawy tego stanu mogą obejmować osłabienie mięśni, drętwienie i zaburzenia czucia.
Czy polineuropatię można wyleczyć? Leczenie polineuropatii
Leczenie polineuropatii jest niezwykle istotne w celu zapobiegania dalszemu pogorszeniu stanu zdrowia i jakości życia osoby, która zmaga się z tym schorzeniem. Objawy związane z zaburzeniami czucia, osłabieniem mięśni i chronicznie występującym bólem wymagają kompleksowego podejścia. Najlepiej, aby plan leczenia polineuropatii był jak najlepiej dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta i zaplanowany na podstawie przeprowadzonych badań neurologicznych.
Leczenie neuropatii i polineuropatii zależne będzie od objawów tych chorób, zaawansowania, a także od przyczyny ich powstania. Przede wszystkim należy znaleźć przyczynę i załagodzić objawy tego stanu.
- Leczenie przyczynowe. W pierwszej kolejności należy wyeliminować czynniki, które przyczyniły się do rozwoju polineuropatii. Jeśli za rozwój tego stanu odpowiada choroba alkoholowa, podstawą leczenia będzie abstynencja. W przypadku przyczyny w postaci np. cukrzycy, należy skupić się na odpowiednim prowadzeniu choroby, w tym stałego kontrolowania poziomu cukru we krwi.
- Leczenie objawowe. Taka terapia skupia się na stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwdrgawkowych i antydepresantów. Warto wdrożyć także ćwiczenia mające na celu poprawę siły mięśniowej i mobilności. Pomocna może okazać się fizjoterapia, którą często poleca się osobom z neuropatią.
Zapobieganie polineuropatii
W celu zapobiegnięciu rozwinięcia stanu polineuropatii należy zadbać o styl życia: wprowadzić aktywność fizyczną, wdrożyć pełnowartościową diet, najlepiej bogatą w białko i błonnik. Warto ograniczyć spożycie alkoholu i palenie papierosów. Jeśli zmagamy się z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca czy choroby nerek, pamiętajmy o regularnych kontrolach i nie zaniedbujmy ich leczenia. Takie kompleksowe działanie może znacząco obniżyć ryzyko uszkodzenia nerwów obwodowych naszego organizmu.
Podsumowanie
Polineuropatia to stan objawiający się drętwieniem kończyn, mrowieniem, bólem i osłabieniem mięśni. Dochodzi do niej wskutek uszkodzenia nerwów obwodowych. Choć może być chorobą wrodzoną, w większości przypadków jest to schorzenie nabyte, do którego może dojść za sprawą stylu życia, a do jej rozwoju często przyczynia się nadmierne spożywanie alkoholu. Wówczas mówimy o polineuropatii alkoholowej. Stan polineuropatii znacząco obniża jakość życia. Nieleczona neuropatia i polineuropatia mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie, dlatego tak ważna jest diagnoza i odpowiednio prowadzone leczenie.